OUDE NUMMERS  
  FILMARCHIEF  
  DOCUMENTATIESERVICE  

Succesvolle Duitse regisseur Tom Tykwer maakt derde film

Punkertje haalt hollend het toeval in

Door BIANCA STIGTER
Zelfs figuranten krijgen van de Duitse regisseur Tom Tykwer een toekomst. Als Lola in Lola rennt tegen een oma met een kinderwagen opbotst, of in een kantoorgang ter hoogte van een kopieerapparaat een vrouw passeert, verschijnen de letters 'en dan' in beeld, en volgt een diaserie: de vrouw met de kinderwagen wint de lotto en verhuist met de hele familie naar een kasteel, de dame van het kopieerapparaat trouwt met de man achter het loket en slaat hem met een zweepje.

Tykwer heeft voor zijn figuranten ook nog eens verschillende versies van de toekomst in petto, want de oude vrouw kan ook nog bij het legers des heils gaan werken en de kopieerdame - dat ben ik vergeten want de dia's zijn maar heel kort in beeld en dan zijn we weer terug bij Lola, die almaar door rent, in kleur of zwartwit, op video, op 35 mm of in een tekenfilm.

Lola rennt is geen film die je van de ene verbazing in de andere doet vallen. De film geeft eerder een gevoel van opluchting, alsof je eindelijk iets ziet wat er al lang had kunnen zijn. Want het blijft raar dat de bijzonderheden van Lola rennt in de speelfilm geen gemeengoed zijn. De film kan daardoor zelfs herinneren aan Sunrise, het meesterwerk van Murnau uit 1927. Uit 1927! Iemand anders sprak over de nouvelle vague, die iets korter maar toch ook al veertig jaar geleden plaats vond. Maar Lola rennt bevat niet echt nieuwe vondsten. Wat is het toch merkwaardig dat van alle uitvindingen die filmmakers hebben gedaan, er maar zo weinig tot het gewone repertoire zijn gaan behoren. Zelfs iets ordinairs als een split screen valt nog op in de bioscoop. Waarschijnlijk heeft het keurslijf voor de techniek te maken met de hang naar realisme die de filmkunst eigen is (de special effects van Hollywood maken dingen echt waarvan we weten dat ze onmogelijk zijn). Tykwer is soms realistisch op een andere manier. Als Lola zich afvraagt van wie ze geld zou kunnen lenen, verschijnen op het doek in snel tempo allerlei gezichten, een beetje vaag, alsof wij kunnen zien wat zij denkt. Als Lola over vakantie praat, komen er palmbomen, wolkenkrabbers en de Eiffeltoren in beeld.

Met een telefoongesprek begint Lola rennt, de derde film van Tom Tykwer, die om Die tödliche Maria en Winterschlfer al veelgeprezen was. In Duitsland wordt de regisseur, geboren in 1965, nu een wonderkind genoemd. Lola, een mager meisje met roodgeverfd haar en een tatoeage op haar buik, wordt vanuit een telefooncel ergens in Berlijn gebeld door haar vriendje Manni, die vertelt dat hij in de metro de zak geld heeft laten liggen die hij om twaalf uur aan zijn louche baas moet geven. Als hij dan geen 100.000 mark heeft, wordt hij vast vermoord. Lola zegt dat ze hem wel komt redden. Het is twintig voor twaalf en Lola begint door Berlijn te rennen. Dat doet ze drie keer, want Lola rennt is zo'n film die het toeval aan het werk wil tonen, zoals Kieslowski dat ook deed in Blind Chance (1981). Daarin ging het om politiek, nu om de liefde, al wordt de plot tot driemaal toe enorm vooruitgeholpen door het feit dat de vader van ons punkje bankdirecteur is. De verschillen tussen de drie versies van het immer door een house-beat begeleide, op zichzelf wat onbenullige verhaal zijn vanzelfsprekend groot, de ene keer sterft de een, de andere keer de ander. Maar kleine veranderingen kunnen in Lola rennt ook kleine gevolgen hebben, als om de kijkers gerust te stellen voor wie het missen van een trein nooit zoveel heeft uitgemaakt. Lola komt bijvoorbeeld twee keer in botsing met dezelfde auto, en het enige dat varieert is de plek waar ze ongedeerd neerkomt; op de stoep of op de motorkap. Tom Tykwer is tot en met de aftiteling over zijn film, die soms wat al te nadrukkelijk jeugdig wil zijn, blijven nadenken. De credits van Lola rennt lopen niet van boven naar beneden maar van beneden naar boven over het scherm. Zo zijn de namen beter leesbaar van al degenen die het wonderkind hebben geholpen met deze bijzondere film die eigenlijk gewoon had moeten zijn. Franka Potente in 'Lola rennt'