OUDE NUMMERS  
  FILMARCHIEF  
  DOCUMENTATIESERVICE  

Glazen stad met glazen bewoners

Door DANA LINSSEN
New York door de ogen van Escher, getekend in geometrische figuren, repeterende rijen wolkenkrabbers, eindeloos herhaalde ramen waarachter alles bedrieglijk spiegelt, dat is het New York dat Lodge Kerrigan in Claire Dolan toont. Zelden was een stad zo'n perfect decor voor de geestesgesteldheid van haar inwoners. Koud, blauw, gebouwd van glas en staal. Materialen die pas langzaam de temperatuur van hun omgeving aannemen, dan weer veel te lang warm blijven en oververhit raken, op een venijnige manier die niemand ziet.

Dat is de wereld van Claire Dolan, een beschaafde callgirl die voor een paar honderd dollar dingen voor je doet die ze voor niemand anders doet. Hoewel haar pooier anders wil doen geloven - volgens hem is Claire hoer in hart en ziel - hoopt Claire dat ze alleen maar hoer is omdat het moet. Omdat ze de torenhoge ziektekostenrekening van haar moeder moet afbetalen.

Het is dat Lodge Kerrigan in zoveel interviews heeft verteld dat hij zich voor deze film heeft laten inspireren door de zwangere prostituees die hij tijdens de montage van zijn eerste film Clean, Shaven (1993) dagelijks aan de westkant van Times Square hun klanten zag werven en afwerken, dat het thema van de prostitutie langer dan noodzakelijk aan de film blijft kleven. Want ondanks de talrijke en tamelijk onverbloemde seksscènes speelt het hoerenleven in Claire Dolan eigenlijk een ondergeschikte rol. Het is voornamelijk gedestilleerd tot metafoor voor de gemoedstoestand van de hoofdpersonen: mensen die op geen enkele manier in staat zijn om een normale relatie met hun omgeving aan te gaan. Net zoals Kerrigan in zijn debuutfilm een portret van paranoïde schizofrenie schetste dat briljant laveerde tussen vooroordelen en meer genuanceerde bevindingen uit de psychiatrie en waarin het leven van één man een symbool kon worden voor zijn omgeving, zo tekent hij nu een vorm van maatschappelijk autisme. Een wereld waarin alles tot automatisme is geworden en mensen die mechanismen nodig hebben om overeind te blijven. En hij doet dat zo kalm, zo berekenend bijna, zo in overeenstemming met wat hij wil vertellen, dat je als toeschouwer van frame naar frame gekluisterd bent aan het beeld van die afstandelijke, transparante Claire, die op lijkt te gaan in haar omgeving, zonder zich er ooit mee te verbinden. Ze gaat geruisloos op in de onpersoonlijke ruimtes waar zij zich liefdeloos laat neuken, terwijl zij met haar schuilnaam Lucy lijkt te smeken, laat mij doorzichtig worden, lucide, net zo flinterdun als de zijden kledingstukken die zij draagt, waardoorheen haar lichaam, dat bijna geen lichaam meer is, zich aftekent.

Katrin Cartlidge is met haar stakerige benen en meisjesborsten perfect gecast als Claire, maar het is aan meer te danken dan haar fysieke verschijning dat haar rol zo'n indruk maakt. Het is beslist bijzonder om een actrice zo ingekeerd te zien spelen dat de implosie van haar emoties toch weer voelbaar wordt. Ademloos luister je naar haar telefoongesprekken met haar klanten. Met een stem die duizend sensuele klanken imiteert, maar nooit verleidelijk wordt en slechts in de verte geilheid suggereert.

Kerrigans puntgave fotografie wordt door de vele indirecte en spiegelende beelden vanzelf gelaagd en verwarrend. De geluidsband, met muziek van Ahrin Mishan en Simon Fisher Turner, verbergt weer net als in Clean, Shaven een brij van geluiden die elke alledaagsheid op z'n minst ontwricht.

Lodge Kerrigan is na slechts twee films te hebben gemaakt filmer van een intrigerend oeuvre, een belofte voor de toekomst (hoe zal bijvoorbeeld zijn volgende productie, volgens de strenge regels van Dogma '95 gefilmd, eruit gaan zien?) en een van de hedendaagse regisseurs die de filmkunst het digitale tijdperk binnen kan loodsen, met behulp van een verdiept film-idioom. Claire Dolan is een van die zeldzame films die je als kijker echt onthutst kan achterlaten. Niet om wat je hebt gezien, maar hoe.